The Passion: passie of plebs?

De lijdensweg van Jezus was er één van vallen en opstaan. Met Pasen herdenken we dit. Wat kunnen we leren van Jezus? En draagt The Passion daar iets aan bij of is het slechts een grote show?

Van lijden naar hoop. Dat is het thema van The Passion 2016. Vanavond zal Amersfoort voor één avond veranderen in een modern Jeruzalem.

De Keistad als decor voor de moderne vertelling van het Paasverhaal. ‘Amersfoort is een mooie stad met een rijke historie’, vertelt Monique Rozendal. Als eindredacteur is zij grotendeels verantwoordelijk voor de uitzending die straks door miljoenen Nederlanders bekeken zal worden. The Passion vertelt over het lijden, sterven en opstaan van Jezus. Met haar oude binnenstad vormt Amersfoort de ideale achtergrond voor het Paasverhaal in een hedendaags jasje.

Dat hedendaagse jasje is belangrijk, vinden ze bij The Passion. Vandaar dat elk jaar wordt verwezen naar een belangrijke actualiteit. In 2016 herdenkt Amersfoort de Belgische vluchtelingen die tijdens de Eerste Wereldoorlog precies honderd jaar geleden in de stad verbleven. Monique: ‘Daarmee leggen we een link naar de vluchtelingen van nu. Ook vandaag de dag worden zij opgevangen door Amersfoort. De boodschap dat iedereen met open armen ontvangen wordt, vinden we heel waardevol.’

Processie

Terwijl we kijken naar de lijdensweg die Jezus (dit jaar gespeeld door Martijn Fisscher) aflegt, leggen duizenden gelovigen en niet gelovigen een andere tocht af. Achter een verlicht wit kruis lopen zij mee in de processie, die uiteindelijk leidt naar het Eemplein.

Één van deze vrijwilligers is Rob Stol. Hij woont inmiddels in Soest, maar voelt zich nog altijd betrokken bij Amersfoort: ‘Toen ik in de krant las dat The Passion dit jaar in Amersfoort plaats zou vinden, heb ik me meteen ingeschreven om mee te lopen met de processie.’ Dit jaar gaat Rob niet alleen. Ook zijn kinderen vergezellen hem op zijn tocht. ‘Het betekent veel voor me dat ik deze ervaring kan delen met mijn kinderen. Het Paasverhaal is niet iets dat we zomaar mogen vergeten.’

Daar is Monique het mee eens. ‘Dit verhaal van Jezus geeft ons kracht. Het leert ons te volharden in moeilijke tijden. Het doel van de Evangelische Omroep is om deze boodschap door te geven. Zijn verhaal moet gehoord worden.’

Lijden

Het woord ‘passie’ stamt af van het Latijnse woord pati wat letterlijk ‘lijden’ betekent. Passie geeft ons leven zin. Het drijft ons. Pati gaat over in passie als er zoveel hartstocht is voor iemand of iets dat je er desnoods lijden voor over hebt. Zoals Jezus gedreven was om zijn leven te geven uit liefde voor de mensheid. De verliezer aan het kruis blijkt geen verliezer. Rob sterkt zich met deze gedachte: ‘De Here Jezus overwon de dood. Hij leert mij dat lijden kan over gaan in hoop.’

Volharding is een les die we allemaal kunnen leren, dat vindt ook kerkelijk werker Albert Scheer. Hij is in dienst bij de Johannesgemeente in Soest en ziet dagelijks mensen worstelen met het geloof. ‘Het leven hier op aarde is niet altijd even makkelijk’, legt hij uit. ‘Als je het onrecht in de wereld ziet, kan ik er moedeloos van worden.’

Des te belangrijker is het daarom om af en toe stil te staan. Het liefst vaker dan één keer per jaar natuurlijk, maar het Paasfeest biedt daar wel de juiste gelegenheid voor: ‘Met de opstanding van Christus valt of staat het hele geloof van de kerk. Het is de kern van alles’, aldus Albert.

Commercieel?

Deze ‘kern van alles’ probeert The Passion begrijpelijk te maken voor de Nederlander van alledag. Monique is zich bewust van de missionaire kans om aandacht te trekken: ‘Wij willen The Passion toegankelijk maken. Dit doen we door middel van populaire liedjes en bekende artiesten.’ In 2015 was The Passion het op één na best bekeken Nederlandse programma. Ruim 3,8 miljoen mensen keken naar het muziekspektakel. Zo’n breed publiek brengt ook de nodige verantwoording met zich mee, maar ook de nodige kritiek. The Passion zou geen vertelling zijn van het paasverhaal, maar een commerciële show waar hitjes van Marco Borsato en Nick en Simon de boventoon voeren. Een soort Matthäus Passion voor het plebs.

Maar kerk, theater en moderne muziek kunnen ook prima samengaan. Monique: ‘We zijn ons ervan bewust van dat dit een live-evenement is dat elk jaar groter wordt. Dit is geweldig voor de kijkcijfers, maar we moeten ook oppassen. We willen niet dat de toeters en bellen afleiden van de boodschap van Christus. Daar hebben we dit jaar weer bewust over nagedacht en een paar andere, nieuwe accenten toegevoegd. Het is een balans waar naar we constant op zoek zijn.’

Die balans is belangrijk. Want eerlijk is eerlijk: het gros van de mensen kijkt voor de show. Ze verwachten een spektakel. Monique en haar team werken maandenlang om The Passion een succes te maken. ‘Een jaar van tevoren beginnen we met het zoeken naar een locatie. In september maken we de stad bekend. Tot december zijn we druk bezig met het casten van acteurs, schrijven van het script, het kiezen van liedjes en ga zo maar door. In februari worden de namen bekend gemaakt en beginnen de repetities. Vanaf dan gaat alles in een stroomversnelling. Het is bijzonder dat ik een klein onderdeel kan vormen van zo’n spektakel.’

Jonge passie

Ja, ik geloof in Jezus. Tweederde van de Nederlanders zegt overtuigd te zijn van het bestaan van Jezus. Ook nu leeft hij nog en geeft hij hen kracht. Dat was de conclusie van de Evangelische Omroep (EO). Met de enigszins controversiële De Grote Jezus Quiz peilde de omroep wat Nederland vond van het feest. Jongeren zijn minder overtuigd, maar 61 procent gelooft dat Jezus toch heeft bestaan.

Simone Beer is één van die jongeren. Zij zegt kracht te halen uit het verhaal van Jezus. Naast haar studie zet ze zich in bij christelijke studentenvereniging Ichtus. ‘Ik weet ook dat je geloof niet op kunt dringen’, vertelt ze. ‘Maar als ik merk hoe sterk het mensen met elkaar kan verbinden, vind ik het jammer om te zien hoeveel jonge mensen die waarheid niet kennen.’

Albert denkt dat The Passion het paasverhaal aantrekkelijker kan maken voor jongeren. ‘Het is één groot spektakel. Die muziek en felle lichten, dat is toch iets voor de jongere generatie.’

Niet gelovig

Er komt ook kritiek uit christelijke hoek. Het verhaal van Jezus weerklinkt uit de monden van niet gelovige zangers. Ook Albert vindt dat opmerkelijk. ‘Het is belangrijk dat we iedereen in zijn waarde laten, maar ik vind het bijzonder om te zien dat atheïsten spelen in een christelijk verhaal. Het is geen slechte zaak, want misschien zouden ze tot het geloof kunnen komen. Maar de mensen die meedoen en er ondertussen een levensstijl op na houden die haaks staat op de centrale boodschap van de Bijbel, met hen heb ik wel moeite.’

Ook tijdens de processie loopt er van alles mee. Van christen tot moslim en boeddhist. Rob geeft niet zoveel om de achtergrond van de mensen die hem straks vergezellen. ‘Het gaat erom wat we herdenken. Laten we open staan voor elkaar en zorgzaam zijn voor elkaar.’

Het einde?

Nog een punt van kritiek: hoe eindigt het voor Jezus? We zien de laatste uren van zijn leven, zijn lijden, maar wat gebeurt er daarna? Bij The Passion 2015 in Enschede sprak verteller Robert ten Brink over dit verhaal dat al tweeduizend jaar in de Bijbel staat. ‘Of u gelooft of dit het einde van het verhaal is, mag u zelf besluiten’, zei hij.

Dit is een bewuste keuze, vertelt Monique. ‘We willen dit bijzondere verhaal vertellen, maar niets opdringen. Verder laten wij de mensen vrij.’ En zo sloot Robert The Passion vorig jaar ook af.

‘Het motto van wetenschappers is waarschijnlijk ‘eerst zien, dan geloven’. Of is het misschien toch andersom? Eerst geloven en dan pas ga je het zien…’

Ondanks al het commentaar is na vijf edities gebleken dat het de EO en KRO, in een tijd van secularisatie en individualisering, gelukt is om het lijdensverhaal eigentijds te vertolken. Het verhaal van God die zoveel liefde had voor de mensen dat hij zijn eigen zoon stuurde om ons hoop te brengen. Geloven dat hoop, zelfs in deze tijden, niet tevergeefs is.

Dit artikel is eerder verschenen in VUUR.

Afbeeldingen: rtvoost.nl, newslocker.com, youngholy.nl, hervormdarnemuiden.nl, idordt.nl, puntuit.nl

#Journalistiek