Je vrouwtje staan

Feminisme is een gedateerd begrip. In een paar generaties gingen we van ‘het enige recht van de vrouw is het aanrecht’, naar een maatschappij waarin vrouwen net zoveel presteren als mannen. Maar dan heb je ook wat, na al die jaren. Toch?

Waar de Eerste Feministische Golf in de eerste plaats gericht was op het behalen van kiesrecht voor vrouwen, werd er tijdens de Tweede Feministische Golf vanaf de jaren zestig gestreden voor gelijkheid op sociaal gebied, de arbeidsmarkt en voor het recht op abortus.

‘De jaren zestig en zeventig was een periode waarin steeds meer vaste structuren sneuvelden en zo begon ook de man-vrouwrelatie te veranderen,’ vertelt Peter Mreijen, historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer. De Amsterdamse radicale actiegroep Dolle Mina is één van de gezichten van de vrouwenemancipatie. Memorabel zijn de Dolle Mina’s die tijdens een congres voor gynaecologen hun beschreven blote buiken toonden. De feministen voerden actie voor ‘het baas-in-eigen-buik-principe, waarbij vrouwen zelf het recht hadden om te bepalen wat er met hun lichaam gebeurde.

Het (aan)recht

Vooral de oudere generatie had moeite met al die afbrokkelende onzekerheden in het leven. ‘Oma zorgde voor de kinderen en het huishouden, opa voor brood op de plank. Zo ging het van generatie op generatie. Doorleren werd aangemoedigd, maar na het trouwen werd er van jonge vrouwen verwacht dat zij zich zouden richten op de kinderen en het huishouden.’ licht Mreijen toe. Het enige recht was veelvoudig het aanrecht.

Hoe beknellend het leven van een vrouw vroeger kon zijn, weet Rita van der Zalm als geen ander. De feminist kreeg als jonge vrouw in een rooms-katholiek dorp weinig voeten aan de grond.

‘Toen ik een bankrekening af wilde sluiten, had ik de handtekening van mijn man nodig.’

Ze wilde graag de plantenkwekerij van haar ouders overnemen, maar het bedrijf ging naar haar broer. Haar interesse voor de politiek bracht haar uiteindelijk toch op het feministische pad. In een wereld gedomineerd door mannen, voelde ze zich geroepen de ongelijkheid tussen de twee seksen aan te kaarten. ‘Voor mij betekent feminisme dat wij ook meetellen. Vrouwen moeten gezien en gehoord worden. Veel dames verscholen zich in die tijd achter hun echtgenoot. Ik niet. Ik durfde te praten.’

Glazen plafond

Hoe zit het nu? Mogen de feministen hun tuinbroeken aan de wilgen hangen? Er is inderdaad veel veranderd in de afgelopen jaren, maar volgens Mreijen is het feminisme niet minder actueel geworden. ‘Veel vrouwen werken parttime om thuis voor de kinderen te kunnen blijven zorgen.’

Het zogenaamde ‘glazen plafond’, de onzichtbare barrière die vrouwen ervan weerhoudt door te groeien naar de top, is volgens Rita van der Zalm een uitvlucht. ‘Als je het echt wilt, bereik je het.’ Zo simpel kan het dus zijn.

Tuinbroek

Dat sommige feministen tegenwoordig hun tuinbroeken hebben ingewisseld voor mantelpakjes en hoge hakken, kan door de andere sekse als intimiderend worden beschouwd. ‘Vrouwen in een topfunctie hebben vaak het gevoel dat ze zich twee keer zo hard moeten bewijzen,’ aldus Mreijen.

Daarnaast is er voor vrouwen nog wel wat werk aan de winkel op het gebied van positieverbetering op de arbeidsmarkt. ‘De zorg voor kinderen zou misschien anders georganiseerd moeten worden. Willen vrouwen echt definitief goede posities gaan bekleden in de maatschappij? Ongetwijfeld willen velen dit, maar nog altijd veel te weinig als je kijkt naar de verhoudingen. ‘ Cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) laten zien dat mannen in 2014 nog altijd achttien procent meer verdienen dan hun vrouwelijke collega’s.

Ooit hadden tweedegolffeministen de slogan ‘het persoonlijke is politiek.’ In de afgelopen decennia is in onze Nederlandse maatschappij het accent echter zo nadrukkelijk komen te liggen op het individu, dat we het gezamenlijke doel uit het oog zijn verloren. ‘In de ideale situatie zou de voltooiing van de emancipatie in Nederland een vrijheid creëren waarin vrouwen de juiste balans kunnen vinden tussen hun gezin, hun baan en zichzelf,’ concludeert Mreijen.

Marathon

Deze utopie is helaas nog niet bereikt. In haar boek Fuck! Ik ben een feminist pleit politicoloog Roos Wouters daarom ook voor een nieuwe vorm van emancipatie, niet tégen maar mét mannen. Het ‘femanisme.’

‘Je hoeft heus geen botte feminist te zijn’, beaamt Rita. Uit eigen ervaring weet ze hoe belangrijk het is als jonge vrouw om alert te zijn, maar het oestrogeen niet teveel naar het hoofd te laten stijgen. ‘Achter elke imposante kenau schuilt ergens een onzeker meisje.’

De finish is nog niet in zicht, dat is duidelijk. De voltooiing van de emancipatie is geen eindsprint, maar een marathon. Nu is het aan ons de keuze, mannen én vrouwen, om stil te staan of mee te lopen.

Afbeeldingen: esquire.com, pinterest.com, woelt.nl

#JOURNALISTIEK #Journalistiek